Damar tıkanıklığı ve kireçlenme nedir?
Damar tıkanıklığı özellikle günlük hayatta daha çok karşılaştığımız koroner damar tıkanıklığı; kalbi besleyen ana damarların zamanlar daralması sonucunda kalbin beslenememesi ve buna bağlı belirtilerin ortaya çıkması durumudur. Bazen hiçbir belirti vermeden ani kalp krizi hatta ani ölümle bile ortaya çıkabilir. Kireçlenme de bu tıkanıklık bölgesinde biriken kalsiyum ile tıkanıklıkların daha zor açılabilir hale gelmesi durumudur.
Neden oluşur?
Koroner kalp damarlarındaki tıkanıklıklar doğumdan hemen sonraki süreçte yağlı çizgilenmeler dediğimiz şekilde damar duvarlarında başlarken yıllar içerisinde bu alanlarda kolesterol (yağ) ve kalsiyum birimleriyle ilerler.
Kimler risk altında ?
Koroner kalp hastalıkları için iyi belirlenmiş risk grupları vardır; şeker ve tansiyon hastaları, ailesinde kalp hastalığı olan kişiler ,kolesterol yükseliği, hareketsiz yaşam tarzı ve obezite böbrek yetmezliği olan kişiler ve özellikle sigara içenlerde koroner kalp hastalıkları diğer kişilere göre çok daha fazla görülür. Yukarıda saydığımız risk faktörlerinden ne kadar fazlasına sahipseniz koroner kalp hastası olma riskiniz de o kadar yüksektir.
Kadınlarda mı erkeklerde mi daha sık görülür?
Kadınlar aslında koroner kalp hastalıkları açısından menapoz dönemine kadar erkeklere göre daha iyi korunur durumdadırlar. Ancak menapozdan sonraki 5-10 yıllık dönemden sonra kadınların riski de erkelerle aynı seviyeye yükselir. Kadınların en büyük dezavantajı koroner kalp hastalığı belirti ve bulgularının daha farklı olması ve tanı koymanın daha zor olmasıdır.
Şehir hayatı ve modernleşme bu durumu artırdı mı?
Modern şehir hayatı maalesef özellikle hareketsizlik ve fast-food tarzı beslenmeyle birlikte obezitenin de artmasıyla koroner kalp hastalığı riskini artırmaktadır. Fast-food tarzı gıdalarla kullanılan doymuş yağlar yıllar içerisinde yavaş yavaş kalp damarlarında birikerek damar tıkanıklığı oluşmasına neden olabilmektedir. Hava kirliliğinin de belirli ölçüde de olsa damar tıkanıklığı üzerinde olumsuz etkileri olduğunu gösteren araştırmalar mevcuttur.
Risk faktörleri nelerdir?
beslenme, hareketsiz yaşam, stres
Bu soruyu çok konuştuk sanki tekrar olmasın…
Tıkalı damarların açılmasında hangi yöntemler kullanılır?
Daralmış damarlarların açılmasında sayı ve yaygınlığa göre farklı yöntemler kullanılabilir. Çok fazla damarda darlık olması durumunda baypas ameliyatı önerilirken daha az sayıda damarda darlık olduğunda stent takılarak da pek çok damar tıkanıklıkları tedavi edilebilir.
CTO nedir?
Kronik total oklüzyon 3 aydan uzun süredir tam tıkalı olan kalp damarı olarak tanımlanabilir. Bu tür tıkanıklıkların tedavisi yeni tıkanmış veya daralmış ancak tam tıkanmamış damarların tedavisine göre daha zorludur. Daha önceki yıllarda daha çok bypas ameliyatı veya ilaç tedavisi uygulanan bu hasta grubu özelllikle son 7-8 yıldaki teknolojik gelişmeler sayesinde artık stent takılarak da açılabilir hale gelmiştir. Bu tür damar tıkanıklıklarını açmak için özellikli teller ve diğer malzemelerin kullanılması gereklidir. Ayrıca bu tıkanıklıkların başarılı bir şekilde açılabilmesi için operatör tecrübesi de oldukça önemlidir. Araştırmalar yıllık belli sayıda bu şekilde vakaları tedavi etmiş operatörlerin daha az riskle ve daha yüksek başarı oranı ile bu tıkanıklıkları tedavi edebildiğini göstermiştir.
Nasıl uygulanır?
CTO damarlarının açılması işlemi de aslında normal stentleme işlemine benzer koldan veya kasıktan girilerek yapılır. Sadece bu işlemler sırasında çoğu vakada bir değil iki damardan kalbe ulaşılır ve işlemler de normal stentleme işlemlerine göre daha uzun sürebilir.
Kimlere uygulanır?
Tam tıkalı kalp damarının açılması işlemi tıkalı bölgedeki alan canlıysa ve tıkalı damar büyükçe bir alanı besliyorsa aslında tüm hastalara yapılması gereklidir. Özellikle büyük damarların tıkanıklıkları açıldığı durumda hastanın kalp yetmezliğinde düzelmeler görülebilir. Bu işlemden sonra hastaların göğüs ağrısı şikayetleri ortadan kaybolmakta ve yaşam kaliteleri belirgin şekilde artmaktadır. Yine diğer kalp damarlarında da sorunları olan ancak baypas önerilmeyen hastaların gelecekte karşılaşabilecekleri kalp krizi durumlarında risklerini azaltmak için bu damarların açılmasının yararlı olduğu araştırmalarda gösterilmiştir.
İşlemin diğer yöntemlere göre avantajları ve farkları nelerdir?
Tam tıkalı kalp damarını açmanın diğer bir yolu da baypas ameliyatıdır. Ancak bu yöntemi daha çok yaygın damar hastalığı olan hasta grubu için saklamak daha yararlı olacaktır. Bazen açılamayan damarlar nedeniyle tek damar tıkanıklığı için bile hastalar ameliyata yönlendirilebilmektedir. Stent yoluyla açılan tam tıkalı kalp damarlarının en büyük avantajı hastanın işlemden sonraki gün evine gidebilmesi , birkaç günlük istirahat sonrasında normal hayatına tamamıyla dönebilmesidir. Baypas ameliyatında ise hastanın bir haftalık bir hastane yatışı ve sonrasında da hastadan hastaya değişen bir nekahet dönemi olmaktadır.